Tình trạng nhiều tàu cá Trung Quốc thực hiện hoạt động đánh bắt thủy sản trái phép tại các vùng biển của nhiều quốc gia. Đây là hành vi bị cộng đồng quốc tế lên án, bởi chúng ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái và an ninh của khu vực.

Mối nguy hại khi khai thác thủy sản trái phép

Khai thác thủy sản trái phép là hoạt động khai thác thủy sản không tuân thủ các quy định của pháp luật về khai thác thủy sản. Các hành vi khai thác thủy sản trái phép bao gồm: 

• Khai thác thủy sản không có giấy phép;
• Khai thác thủy sản trong vùng biển thuộc quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực, quốc gia và vùng lãnh thổ khác;
• Khai thác thủy sản bằng phương pháp, ngư cụ bị cấm;
• Khai thác thủy sản vượt quá hạn ngạch;
• Khai thác thủy sản trong thời gian cấm khai thác;
• Khai thác thủy sản ở khu vực cấm khai thác;
• Khai thác thủy sản ở vùng biển không được phép khai thác;
• Khai thác thủy sản bằng cách sử dụng kích điện, xung điện, chất nổ, chất độc;
• Khai thác thủy sản bằng cách sử dụng các ngư cụ không phù hợp với quy định.

Các hành vi khai thác thủy sản trái phép gây ra những mối nguy hại nghiêm trọng đến nguồn lợi thủy sản, bao gồm:

• Làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản: Khai thác thủy sản trái phép thường sử dụng các phương pháp khai thác tận diệt, như sử dụng kích điện, xung điện, chất nổ, chất độc,... Các phương pháp này có thể đánh bắt được một lượng thủy sản lớn trong thời gian ngắn, dẫn đến tình trạng cạn kiệt nguồn lợi thủy sản.
• Gây ô nhiễm môi trường biển: Thường xuyên sử dụng các phương pháp khai thác gây hại cho môi trường biển, như sử dụng chất nổ, chất độc,... Các chất này có thể gây ô nhiễm môi trường biển, ảnh hưởng đến các sinh vật biển khác.
• Ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và cộng đồng ven biển: Làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, khiến cho ngư dân và cộng đồng ven biển gặp khó khăn trong việc đánh bắt thủy sản. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu lương thực, thực phẩm, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và cộng đồng ven biển.
• Gây mất an ninh trật tự: Khai thác thủy sản trái phép thường được thực hiện bởi các tổ chức, cá nhân hoạt động bất hợp pháp, có thể gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Cộng đồng quốc tế “Lên án” hành vi đánh bắt trái phép của Trung Quốc

Hàng trăm tàu cá Trung Quốc bị nghi đánh bắt trái phép tại các nước khác là một vấn đề nổi cộm trong nhiều năm qua. Theo các báo cáo, tàu cá Trung Quốc thường xuyên xâm phạm vùng biển của các nước khác để đánh bắt trái phép, gây ra nhiều thiệt hại về kinh tế và môi trường.

Philippin ngăn chặn tàu Trung Quốc. Ảnh: epochtimesviet.com

Các hoạt động khai thác trái phép của Trung Quốc trên biển Đông

Các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông là mối đe dọa trực tiếp tới hệ sinh thái, nền kinh tế và an ninh lương thực của các quốc gia ven biển, đặc biệt là Philippines.

Cá là nguồn cung cấp protein và dinh dưỡng quan trọng cho người dân trong khu vực. Theo ước tính, có khoảng 520 triệu người dân nước này sống dựa vào đánh cá và các hoạt động liên quan ở Biển Đông. Như vậy, những hành động của Trung Quốc đã làm giảm nguồn lợi thủy sản, khiến nhiều người dân mất việc làm và thu nhập. Tại Philippines, các hoạt động đánh bắt trái phép của Trung Quốc đã gây ra thiệt hại đáng kể cho kinh tế và an ninh lương thực của quốc gia này.

Chính quyền Philippines đã cáo buộc Trung Quốc phá hủy các rạn san hô dưới nước trên bãi cạn Escoda và bãi đá Rozul. Các cáo buộc này dựa trên các hình ảnh vệ tinh cho thấy các tàu dân quân Trung Quốc đang hoạt động xung quanh hai thực thể trên.

Những hành vi đáng bị lên án này không phải là mới. Bởi vì trước đó, hai ngư dân Trung Quốc đã đánh bắt những con trai khổng lồ, sử dụng các kỹ thuật đánh bắt mang tính hủy diệt ở bãi cạn Scarborough và các khu vực khác thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. 

Song song với đó, các tàu cá Trung Quốc cũng đã phá hủy các bãi cạn, bãi đá để xây dựng 7 đảo nhân tạo ở chuỗi đảo Trường Sa. Đây là hành động vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế. Bởi những rạn san hô có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển, cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật biển và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển.

Vi phạm Công ước về Luật biển 1982

Theo Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982, các quốc gia có quyền đánh bắt thủy sản trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của mình. Tuy nhiên, quyền này phải được thực hiện một cách bền vững và không xâm phạm quyền của các quốc gia khác.

Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) cũng quy định rằng các bên tham gia sẽ hợp tác giải quyết các tranh chấp về đánh bắt cá ở Biển Đông một cách hòa bình, thông qua đàm phán và tham vấn.

Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) dự kiến sẽ được ký kết vào năm 2025. Bộ quy tắc này sẽ bao gồm các quy định về đánh bắt cá ở Biển Đông, nhằm ngăn chặn các hành vi đánh bắt trái phép, bất hợp pháp và không báo cáo.

Các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đang gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển, nền kinh tế và an ninh lương thực của các quốc gia ven biển. Để bảo vệ Biển Đông, cần có sự hợp tác của các quốc gia trong khu vực và cộng đồng quốc tế để ngăn chặn các hành động của Trung Quốc.

Liên hệ tại Việt Nam

Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để tăng cường quản lý hoạt động đánh bắt cá, bao gồm Luật Thủy sản năm 2017, Nghị định số 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, Thông tư số 19/2018/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về hướng dẫn về bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản...

Việt Nam tích cực bảo vệ vùng biển trước mối đe dọa từ Trung Quốc. Ảnh: lawnet.vn

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát vùng biển để phát hiện và ngăn chặn các tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép.

Trong năm 2023, Bộ đội Biên phòng Việt Nam đã phối hợp với các lực lượng chức năng bắt giữ hàng chục tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép tại vùng biển Việt Nam.

Tuy nhiên, tình trạng tàu cá Trung Quốc đánh bắt trái phép tại Việt Nam vẫn diễn biến phức tạp. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng của Việt Nam và các nước trong khu vực. Các nước cũng cần tăng cường hợp tác quốc tế để xây dựng các quy định và luật pháp chung về đánh bắt cá.